برای کلاهبرداری اینترنتی چه کنیم؟

در نوشتار پیش رو این موضوع را مورد بررسی قرار خواهیم داد که باید برای کلاهبرداری اینترنتی چه کنیم؟ امروزه بسیاری از معاملات و خرید و فروش ها از طریق سامانه های اینترنتی گوناگون انجام می گیرد. از همین رو در سال های اخیر با توجه به پیشرفت دانش بشری و رشد تکنولوژی، شیوه های ارتکاب کلاهبرداری و تصاحب اموال مردم به طور متقلبانه شکل های جدیدی به خود گرفته است.

به راستی برای کلاهبرداری اینترنتی چه کنیم؟ کلاهبرداری یکی از جرایم تعزیری می باشد که در صلاحیت رسیدگی توسط مراجع قضایی کیفری قرار دارد. از نظر ماهیتی این جرم به معنای تصاحب اموال متعلق به دیگران با توسل به شیوه های متقلبانه مثل فریب و نیرنگ می باشد. برای مثال شخصی با استفاده از تبلیغات گسترده اینترنتی خود را به عنوان وکیل پایه یک دادگستری معرفی می کند در صورتی که پروانه وکالت ندارد. در این صورت چنانچه تحت عنوان حق الوکاله مبالغی را از بزه دیده دریافت کند، به اتهام کلاهبرداری تحت تعقیب قرار می گیرد.

جرم کلاهبرداری در حال حاضر به دو شیوه حضوری و غیر حضوری قابل ارتکاب است. رکن قانونی جرم کلاهبرداری حضوری ماده 1 قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء و اختلاس و کلاهبرداری می باشد. رکن قانونی جرم کلاهبرداری اینترنتی یا رایانه ای ماده 13 قانون جرایم رایانه ای است. در این نوشتار ضمن بررسی هر یک از مواد قانونی مرتبط با جرم کلاهبرداری حضوری و اینترنتی در پی یافتن پاسخی برای این پرسش خواهیم بود که از نظر حقوقی باید برای کلاهبرداری اینترنتی چه کنیم؟ و شیوه قانونی پس گرفتن پول از کلاهبردار اینترنتی چگونه است؟

 

 

شیوه قانونی پس گرفتن پول از کلاهبردار اینترنتی

برای بررسی شیوه قانونی پس گرفتن پول از کلاهبردار اینترنتی نخست می بایست شرایط تحقق جرم کلاهبرداری اینترنتی را مورد بررسی قرار دهیم. از حیث مادی برخی از مهمترین شرایط تحقق جرم کلاهبرداری اینترنتی عبارت از موارد زیر است:

• تصاحب مال متعلق به دیگری؛ همانطور که اشاره شد یکی از شرایط اصلی تحقق جرم کلاهبرداری اینترنتی به موجب ماده 13 قانون جرایم رایانه ای مصوب سال 1388، بردن مال متعلق به دیگری است. در واقع کلاهبرداری یکی از جرایم مالی است و تنها در صورتی ارتکاب می یابد که مال متعلق به یک شخص به صورت متقلبانه به تصاحب دیگری درآید. بنابراین در صورتی که شخص به صورت متقلبانه دیگری را به ازدواج با خویش راضی کند، مرتکب کلاهبرداری نشده، چرا که مالی را به تصاحب خود در نیاورده است. در چنین حالتی جرم تدلیس در ازدواج محقق می گردد.
• توسل به وسایل متقلبانه؛ یکی دیگر از شروط اساسی برای تحقق جرم کلاهبرداری استفاده از وسایل متقلبانه می باشد. در جرم کلاهبرداری بر خلاف سرقت، بزه دیده اموال خود را با رضایت خویش در اختیار کلاهبردار قرار می دهد. لیکن رضایت مذکور به دلیل مستند بودن به عملیات متقلبانه کلاهبردار، مخدوش است. توسل به وسایل متقلبانه ممکن است به شیوه های زیر ارتکاب یابد:

استفاده از تبلیغات خلاف واقع مثل جعل اسناد و استفاده از آن

فریب دادن بزه دیده به داشتن اختیارات و دسترسی های فراقانونی

امیدوار کردن بزه دیده به داشتن شرکت، موسسه، سازمان و … .

جعل عناوین رسمی و سازمانی

برای پس گرفتن پول از کلاهبردار شیوه های قانونی متعددی وجود دارد که با توجه به شرایط هر پرونده می توان از آنها استفاده کرد. یکی از شیوه های پس گرفتن پول از کلاهبردار اینترنتی، شکایت کیفری می باشد که در ادامه مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

 

 

شیوه رسیدگی به شکایت کلاهبرداری اینترنتی

همانطور که بیان شد در این نوشتار به دنبال پاسخی برای این پرسش هستیم که باید برای کلاهبرداری اینترنتی چه کنیم؟ آخرین مرحله از مراحل دادخواهی نسبت به کلاهبردار اینترنتی مراجعه به دادسرای عمومی و انقلاب و طرح شکایت کلاهبرداری است. مطابق با قانون آیین دادرسی کیفری مقامات قضایی دادسرای عمومی و انقلاب می بایست در همه وقت پذیرای شکایات و دادخواهی مردم باشند.

برای طرح شکایت کلاهبرداری شاکی یا وکیل وی می بایست شکایت نامه را تنظیم کرده و به دفتر دادسرای عمومی و انقلاب تحویل دهد. شکایت نامه نوشته ای است که توسط شاکی یا وکیل او تنظیم می شود و موضوعاتی از قبیل موارد زیر در آن قید می گردد:

• نام، نام خانوادگی، نشانی و سایر مشخصات هویتی بزه دیده
• نام، نام خانوادگی، نشانی و سایر مشخصات هویتی وکیل شاکی، در صورتی که شکایت به وکالت از بزه دیده طرح شده باشد.
• نام، نام خانوادگی، نشانی و سایر مشخصات متهم به طوری که ابلاغ اوراق قضایی به وی ممکن گردد.
• موضوع شکایت؛ در این خصوص موضوع شکایت ارتکاب جرم کلاهبرداری اینترنتی می باشد.
• نام، نام خانوادگی، نشانی و سایر مشخصات هویتی شهود و مطلعین جرم
• ادله و مستندات پرونده؛ شاکی یا وکیل او می بایست در ضمن ارائه شکایت نامه ادله و مستندات واقعه مبنی بر ارتکاب جرم کلاهبرداری اینترنتی توسط متهم را ارائه نمایند. برای مثال می توان به رسیدهای پرداخت وجه، نوارهای ویدئویی و … اشاره کرد.

برای کلاهبرداری اینترنتی چه کنیم؟ پس از طرح شکایت کلاهبرداری اینترنتی در صورتی که مدارک و مستندات کافی برای انتساب جرم به متهم وجود داشته باشد، وی به دستور دادستان تحت تعقیب کیفری قرار می گیرد. بازپرس یا دادیار به عنوان مقامات قضایی دادسرا، تحقیقات مقدماتی را در خصوص وقوع جرم انجام می دهند.

 

 

مدت زمان رسیدگی به شکایات کلاهبرداری اینترنتی در دادگاه های کیفری

پس از انجام تحقیقات مقدماتی در دادسرا اگر مقام قضایی (دادستان)، ارتکاب جرم توسط متهم را محرز بداند، ضمن صدور قرار جلب به دادرسی و کیفرخواست، پرونده را به دادگاه کیفری صالح ارسال می کند. با توجه به این که مجازات کلاهبرداری اینترنتی ممکن است از یک تا ده سال باشد، دادگاه کیفری دو یا یک برای رسیدگی به این اتهام صلاحیت دارند.

دادگاه کیفری با تشکیل جلسه دادرسی، موضوع را بررسی می کند. جلسات دادرسی دادگاه های کیفری اصولاً می بایست به صورت علنی و ترافعی برگزار گردد. یعنی طرفین دعوی در مقابل یکدیگر قرار گرفته و اظهارات خویش را بیان می دارند. بر اساس قانون آیین دادرسی کیفری پیش از اعلام ختم دادرسی و صدور رای توسط دادگاه کیفری، می بایست آخرین دفاع متهم شنیده شود. بنابراین در صورتی که پس از اظهارات متهم یا وکیل وی، دادستان، نماینده او، شاکی و … اظهارات جدیدی بیان کنند، متهم می بایست به عنوان آخرین دفاع، دوباره اظهارات پایانی خویش را بیان کند.

یکی از نکات شایان توجه در خصوص این که باید برای کلاهبرداری اینترنتی چه کنیم؟ این است که رسیدگی به این جرم در صلاحیت دادگاهی است که جرم در آن محل ارتکاب یافته است. در کلاهبرداری اینترنتی معمولاً مرتکب در فاصله ای دور نسبت به بزه دیده قرار دارد و معمولاً با استفاده از واریز وجه به حساب بانکی این جرم ارتکاب می یابد. از نظر قانون آیین دادرسی کیفری دادگاهی برای رسیدگی به این جرم صلاحیت دارد که در حوزه قضایی محل افتتاح حساب بانکی بزه دیده قرار دارد. در واقع از نظر حقوقی جرم کلاهبرداری اینترنتی در محلی محقق می گردد که پول پرداخت می شود. مدت زمان رسیدگی به شکایات کلاهبرداری اینترنتی با توجه به موضوعاتی مثل نحوه ارتکاب کلاهبرداری، شیوه رسیدگی در دادگاه و … متفاوت است.

 

 

نکات حقوقی در خصوص این که باید برای کلاهبرداری اینترنتی چه کنیم؟

یکی از نکات حقوقی مهم در خصوص این که باید برای کلاهبرداری اینترنتی چه کنیم؟ این است که می بایست پیش از انجام هر اقدام حقوقی با یک نفر وکیل دادگستری متخصص در امور کیفری مشاوره حقوقی داشته باشیم. موضوعات قابل رسیدگی در محاکم دادگستری از قبیل کلاهبرداری اینترنتی معمولاً از ابعاد فنی و حقوقی پیچیده تشکیل می شوند. گاه ارتکاب یک اشتباه حقوقی کوچک ممکن است تبعات زیانبار متعددی را در پی داشته باشد. بنابراین یکی از توصیه های مهم در مورد پس گرفتن پول از کلاهبردار اینترنتی این است که با یک نفر وکیل دادگستری مشاوره حقوقی داشته باشید.

کلاهبرداری اینترنتی به استناد ماده 104 قانون مجازات اسلامی یکی از جرایم غیر قابل گذشت است. بنابراین حتی در صورتی که بزه دیده یا شاکی گذشت کند، رسیدگی کیفری بر علیه مرتکب ادامه پیدا خواهد کرد. البته مطابق با مواد 37 و 38 قانون مجازات اسلامی در صورتی که شاکی گذشت کند، مورد از موارد اعمال مقررات مربوط به تخفیف مجازات های تعزیری خواهد بود.

 

 

نتیجه گیری

در این مقاله این موضوع را مورد بررسی قرار دادیم که می بایست برای کلاهبرداری اینترنتی چه کنیم؟ همانطور که اشاره شد برای رسیدگی به این موضوع می بایست شکایت کیفری را به دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان محل ارتکاب جرم ارائه نمود. رسیدگی به این جرم در صلاحیت محاکم کیفری دادگستری قرار دارد. با توجه به میزان مجازات، رسیدگی به این جرم ممکن است در صلاحیت دادگاه کیفری یک یا دو قرار داشته باشد. رسیدگی در دادگاه کیفری یک، مطابق با قانون آیین دادرسی کیفری با حضور سه نفر قاضی دادگستری به عمل می آید. چنانچه ارتکاب جرم کلاهبرداری اینترنتی در دادگاه کیفری ثابت گردد، مرتکب به حبس تعزیری از یک تا ده سال و یا پرداخت جزای نقدی معادل اموال دریافت شده محکوم می گردد. جرم کلاهبرداری از نظر حقوقی یعنی توسل به وسایل متقلبانه برای تصاحب اموال دیگری. مدت زمان رسیدگی به شکایات کلاهبرداری اینترنتی ممکن است از چند هفته تا چند ماه به طول انجامد.